Rzetelne dowody naukowe

Niezależność jest jedną z kluczowych wartości EFSA. Zgodnie ze swoją strategią Urząd jest zobowiązany do ochrony niezależności swoich ekspertów, pracowników, metod i danych przed wszelkimi niepożądanymi wpływami zewnętrznymi oraz do zapewnienia niezbędnych mechanizmów umożliwiających osiągnięcie tego celu.

Ponadto Urząd stosuje rozbudowany zestaw środków i praktyk roboczych, aby zabezpieczyć niezależność prowadzonych prac badawczych i uniknąć konfliktów interesów. Wszystkie te elementy zebrano i wyjaśniono w polityce EFSA dotyczącej niezależności, którą poddano przeglądowi w czerwcu 2017 r. Polityka ta jest realizowana za pomocą zasad określonych w decyzji w sprawie zarządzania spornymi interesami.

Dobre praktyki w zakresie oceny ryzyka

EFSA opracował kompleksowy zbiór dobrych praktyk w zakresie oceny ryzyka, który stanowi wytyczne dla komitetu naukowego i paneli naukowych. Komitet naukowy EFSA przyjął również zestaw zaleceń dotyczących przejrzystości w ocenie ryzyka, aby zapewnić maksymalną przejrzystość swoich prac. Więcej informacji można znaleźć tutaj.

Wszystkie ostateczne opinie naukowe przyjęte przez komitet naukowy i panele naukowe stanowią rezultat zbiorowych rozważań i decyzji, przy czym opinie członków są równoważne. Żaden pojedynczy ekspert nie może wywrzeć niepożądanego wpływu na decyzje podejmowane przez panel.

Rozbieżności naukowe

Przed rozpoczęciem prac nad opinią naukową EFSA podejmuje szereg środków w celu upewnienia się, że nie powiela prac wykonywanych przez inne podobne organy. W szczególności wymienia informacje na temat planowanych działań w zakresie oceny ryzyka ze swoim Forum doradczym składającym się z przedstawicieli państw członkowskich za pośrednictwem za pośrednictwem portalu OpenEFSA oraz bazy danych dotyczących działań w zakresie oceny ryzyka planowanych przez państwa członkowskie.

EFSA dokłada również wszelkich starań, aby jak najwcześniej wykryć potencjalne rozbieżności naukowe między opiniami Urzędu a pracami prowadzonymi przez państwa członkowskie lub inne organy krajowe, regionalne lub międzynarodowe. W przypadku stwierdzenia takich rozbieżności EFSA stosuje procedurę mającą na celu wyjaśnienie lub rozwiązanie spornych kwestii. Procedurę tę przedstawiono w art. 30 rozporządzenia ustanawiającego EFSA oraz w zbiorze wytycznych dotyczących dobrych praktyk wydanych przez Forum doradcze. W latach 2006–2018 wykryto 13 przypadków potencjalnych rozbieżności i zajęto się nimi.

Wybór ekspertów naukowych

Członkowie komitetu naukowego, paneli naukowych i ich grup roboczych, a także inni eksperci zewnętrzni wnoszący wkład w prace EFSA, są wybierani na podstawie kompetencji naukowych i wiedzy specjalistycznej z zastosowaniem obiektywnych i przejrzystych kryteriów. Podczas procesu selekcji analizuje się interesy zadeklarowane przez kandydatów w celu zapewnienia zapobiegania konfliktom interesów (zob. poniżej).

Zarządzanie spornymi interesami

EFSA systematycznie sprawdza informacje podawane przez eksperta w deklaracji interesów (DOI) i ocenia, czy zadeklarowany interes stanowi konflikt. Proces sprawdzania rocznych deklaracji jest koordynowany i zatwierdzany przez Służby Prawne i Poświadczania EFSA.

W czerwcu 2017 r. zarząd EFSA przyjął nową politykę dotyczącą niezależności, która wzmacnia poprzednie podejście poprzez uwzględnienie szeregu dodatkowych zabezpieczeń. Zmieniona polityka obejmuje obecnie:

  • nową definicję konfliktu interesów, dzięki czemu EFSA może dostosować swoje przepisy do najnowszych przepisów przyjętych przez Komisję Europejską w odniesieniu do jej komitetów eksperckich;
  • kompleksowy zestaw zasad dotyczących okresu przejściowego: eksperci zewnętrzni będą automatycznie wykluczeni z udziału w panelach naukowych lub grupach roboczych EFSA, jeżeli w ciągu ostatnich dwóch lat byli zatrudnieni przez organizacje prowadzące działalność w obszarach objętych kompetencjami EFSA, działali w charakterze konsultantów tych organizacji lub oferowali doradztwo naukowe na ich rzecz; Okresy przejściowe mają również zastosowanie do ekspertów, którzy otrzymali środki finansowe na badania (przekraczające 25% całkowitego finansowania badań) od takich organizacji.
  • wymóg, aby eksperci deklarowali, jaką część swoich rocznych zarobków otrzymują od wszelkich organizacji, organów lub przedsiębiorstw, których działalność wchodzi w zakres obszarów pracy EFSA. Informacje te będą publikowane i wykorzystywane jako część oceny deklaracji interesów;
  • publikację listy „instytucjonalnych współpracowników” EFSA, takich jak organy krajowe i międzynarodowe, uniwersytety lub instytuty badawcze;
  • eksperci z państw członkowskich, którzy biorą udział w spotkaniach poświęconych wzajemnej ocenie, będą podlegać takim samym środkom kontroli i przejrzystości, jakie mają zastosowanie do ekspertów panelu.

EFSA opracował również przepisy wykonawcze do tej nowej polityki. Wdrażanie nowych przepisów wykonawczych określonych w decyzji w sprawie zarządzania spornymi interesami Urząd rozpoczął od dnia 1 lipca 2018 r. Nowe przepisy zastępują kryteria sprawdzania deklaracji interesów, stosowane przez EFSA do dnia 30 czerwca 2018 r., które były określone w przepisach z 2014 r. dotyczących deklaracji interesów.

Oprócz bezwarunkowych ograniczeń mających zastosowanie do osób zatrudnionych w „przemyśle spożywczym” lub inwestujących w podmioty prowadzące przedsiębiorstwa spożywcze, ocena deklaracji interesów uwzględnia interesy zadeklarowane przez eksperta w odniesieniu do mandatu danej grupy. Kryteria sprawdzania każdego działania w przejrzysty sposób określono w załączniku do decyzji EFSA w sprawie zarządzania spornymi interesami.

W oparciu o wynik kontroli deklaracji interesów EFSA decyduje, czy dana osoba może uczestniczyć w pracach odpowiedniej grupy naukowej, a jeśli tak, to w jakiej roli (np. jako przewodniczący/wiceprzewodniczący lub członek panelu naukowego lub grupy roboczej).

Oprócz tej regularnej kontroli zadeklarowanych interesów, dwa razy w roku EFSA dokonuje przeglądu reprezentatywnej próby deklaracji interesów objętych kontrolą w celu monitorowania ich kompletności i spójności z przepisami EFSA.

W przypadku stwierdzenia, że ekspert pominął istotne informacje, które doprowadziłyby do zidentyfikowania spornych interesów, EFSA może uruchomić procedurę „naruszenia przepisów”, co może prowadzić do przyjęcia jednego lub więcej środków wobec danego eksperta. W przypadku zastosowania środka EFSA dokonuje przeglądu dorobku naukowego, do którego przyczynił się ekspert, w celu wyjaśnienia, czy i w jakim stopniu ekspert ten miał wpływ na ten dorobek.

Ustalenia z tych procesów są przekazywane zarządowi, a od 2019 r. EFSA udostępnia publicznie sprawozdanie roczne z działań związanych z niezależnością:

Deklaracja interesów

Wszyscy eksperci komitetu naukowego, paneli naukowych i grup roboczych są zobowiązani do podpisania deklaracji o zaangażowaniu zawierającej zobowiązanie do działania w niezawisły sposób i do przedkładania rocznej deklaracji interesów dla każdej grupy EFSA, której są członkami. 

Eksperci są zobowiązani do złożenia rocznej deklaracji interesów przed przystąpieniem do odpowiedniej grupy naukowej, aktualizowania jej co najmniej raz w roku, gdy tylko pojawi się nowy interes lub zostanie zmodyfikowany poprzednio zgłoszony.

Roczna deklaracja interesów zawiera szczegółowe informacje o działaniach bieżących i tych zakończonych w ciągu ostatnich pięciu lat w następujących kategoriach:

  • inwestycje finansowe
  • funkcja kierownicza
  • zatrudnienie
  • sporadyczne konsultacje
  • członkostwo w naukowej jednostce doradczej
  • finansowanie badań
  • prawa własności intelektualnej
  • inne członkostwo lub przynależność
  • inne istotne interesy

Eksperci są również zobowiązani do ustnego zadeklarowania dodatkowych interesów na początku każdego spotkania, w którym uczestniczą. W przypadku ustnego zgłoszenia interesów pracownicy EFSA dokonują jego przeglądu i w razie stwierdzenia spornych interesów uniemożliwiają ekspertowi udział w dyskusji. Ustne deklaracje interesów, jak również wynik kontroli lub środek podjęty w celu zapobieżenia wystąpieniu zidentyfikowanego spornego interesu są zgłaszane i dokumentowane w protokole z każdego posiedzenia.

Personel EFSA

Pracownicy EFSA działają w interesie publicznym i podlegają szeregowi obowiązków wynikających z regulaminu pracowniczego UE mającego zastosowanie do wszystkich urzędników służb cywilnych zatrudnionych w instytucjach, organach lub agencjach UE, w tym obowiązkowi bezstronnego i uczciwego działania, unikania konfliktów interesów oraz zgłaszania ich niezwłocznie po wystąpieniu. EFSA organizuje regularne sesje informacyjne dla swoich pracowników w celu promowania wewnętrznej kultury nietolerującej stronniczości.

Od kandydatów na wolne stanowiska pracowników, a także od swoich przedstawicieli i urzędników EFSA wymaga wypełnienia formularza rocznej deklaracji interesów, który jest sprawdzany przed zatrudnieniem i gwarantuje, że pracownicy nie zostaną przydzieleni do projektów, w przypadku których stwierdzono konflikt interesów. EFSA aktywnie publikuje w internecie roczne deklaracje interesów członków kadry kierowniczej wyższego szczebla, nawet jeśli nie ma takiego wymogu prawnego.

Postępowanie o udzielenie zamówienia i procedura udzielenia dotacji

Postępowania o udzielenie zamówień dotyczące działalności naukowej EFSA wymagają od każdej osoby prawnej lub fizycznej złożenia deklaracji interesów.

Ponadto EFSA wymaga od oferentów lub podmiotów ubiegających się o dotacje złożenia deklaracji interesów w odniesieniu do każdego członka zespołu, który ma wnieść wkład w realizację projektu.

W tym kontekście EFSA dokonuje przeglądu złożonych deklaracji i ocenia, czy zadeklarowany interes stanowi konflikt interesów zgodnie z obiektywnymi i przejrzystymi kryteriami określonymi w załączniku 2 do decyzji w sprawie zarządzania spornymi interesami. Jeśli zidentyfikowano konflikt interesów, a oferent lub uczestnik procedury udzielenia dotacji nie jest w stanie zapobiec wystąpieniu konfliktu ani zaproponować odpowiedniego alternatywnego eksperta, prowadzi to do wykluczenia danego oferenta lub uczestnika.

Dokumenty